De jaarlijkse vastenmaand is weer begonnen. In Nederland doen naar schatting 850.000 mensen mee. Wereldwijd 1.6 miljard mensen. Ook voor mij is de Ramadan van start gegaan. Alhoewel ik zelf niet meer meedoe met het daadwerkelijk vasten (niet eten en drinken tussen dagenraad en zonsondergang, nee ook géén water). Tot mijn 25stedeed ik vol passie mee, ondanks mijn spierziekte. Ik vond het altijd een overwinning als ik de maand volhield. In het begin zwaar, halverwege ging het mij goed af en tegen het eind bijna jammer om de discipline weer los te moeten laten. Totdat ik merkte dat het lichamelijk toch een tol begon te eisen. Daarmee ging het z’n doel voorbij. Binnen de Islam mag je alleen vasten als je dit geestelijk en lichamelijk kunt dragen. Het dient als verrijking niet als middel jezelf meer schade te doen. Ik vast niet meer mee, maar op mijn manier haal ik toch nog voldoening uit deze periode. Een maand van bezinning. Een maand waarin er ruimte komt voor het hier en nu. Een maand waarin je jezelf niet centraal stelt maar bezig bent met het welzijn van anderen.
Oude tradities loslaten
In veel Islamitische landen, en ook in Nederland, trekken we in deze periode de familie- en vriendschapsbanden extra aan. Het elkaar uitnodigen, bezoeken en samen het vasten breken hoort hierbij. Bovenal is de maand Ramadan een periode om de gunsten van Allah te waarderen, de waarde van het voedsel te leren kennen en aan Hem dankbaarheid te tonen. Voor mij betekende deze maand veelal zoete inval. Als vrijgezel zit er thuis niemand op mij te wachten met eten en was ik geregeld te vinden bij familie en vrienden. Na werk schoof ik geregeld aan en genoot ik van het lekkere eten. Delen van wat je in je bezit had in vorm van eten, ervaringen en adviezen. Kortom, samenzijn en jezelf omringen met mensen waar je van houdt. Op deze manier voelde ik mij altijd minder alleen. Ik had mijn eigen Ramadan traditie ontwikkeld, door op mijn manier mee te doen. Op mijn manier zal ik deze tradities dit jaar los moeten laten.
Een andere traditie verdient hierdoor meer aandacht. Voor mij staat het vast dat ik aan het einde van deze maand een financiële bijdrage lever aan een goed doel, het zogeheten Fidya. Fidyatu Siyam is een vastenbedrag die een moslim heeft gemist vanwege gezondheidsredenen. De gemiste vastendagen kunnen financieel worden gecompenseerd door een persoon die het minder heeft te voeden. Elke vastendag leg ik een bedrag voor een maaltijd voor een behoeftige opzij, symbolisch. Aan het eind doneer ik dat bedrag aan een door mij gekozen doel. Gelukkig kan dat nog wel. Wat deze crisis mij en hopelijk ook de mensen om mij heen leert is om meer oog te hebben voor bekenden maar ook vooral voor onbekenden. Liefdadigheidsprojecten verdienen nu al onze tijd, aandacht en liefde.
Eenzaamheid discrimineert niet
Wat deze Coronaperiode ook hier weer blootlegt is de eenzaamheid. Wat dat betreft trekt het virus één lijn, dwars door al onze plannen, evenementen en dagbestedingen ongeacht ras en of geloofsovertuiging. Hoewel ik het een verdrietige gedachten vind om ook deze periode alleen te moeten doorstaan, besef ik mij heel goed dat dit niet alleen voor mij geldt. Ouderen, singels, alleenstaanden, gezinnen, we zullen allemaal dit jaar voor het eerst ervaren hoe een anderhalvemetersamenleving in de praktijk uitwerkt. Digitale iftars (maaltijd die gedurende de vastenmaand ramadan door moslims genuttigd wordt direct na zonsondergang) zullen voor het eerst hun intrede doen. Een maand vasten zonder een feestelijke finish in de vorm van een groot samenzijn tijdens Eid (‘Suikerfeest’). Zonder tafels met de lekkerste gerechten, koekjes en goodybags voor de neefjes en nichtjes. Geen theerondjes bij tantes, ooms, buren en vrienden. Geen jaarlijkse fotosessie met de meiden. Geen wandeling met de kleintjes naar de speeltuin en onderweg snoep kopen bij de winkel op het hoekje. Geen knuffels, kusjes, verstoppertje, tikkertje en stoeipartijen. Dit jaar wordt het allemaal anders. Het moet anders. We kunnen dit anders doen. Om in de woorden van de premier te blijven: “De vrijheid van de één kan niet ten koste gaan van de gezondheid van de ander.” Hoe anders het is geworden, dat weten we pas over 30 dagen.
Waar het vasten echt om draait
Vasten leert ons om onszelf te bedwingen en het kan ons eigenschappen aanleren als discipline, uithoudingsvermogen en vooral zelfbeheersing. Het leert ons de baas te zijn over begeerten en lusten. Juist in een kleine setting, alleen of met het gezin krijgt dit een nieuwe dimensie. Misschien brengt de ‘intelligente lockdown’ ons wel dichterbij waar het vasten echt om draait. Één zijn met je eigen gevoel en gedachten. Ik hoop dat onze gemeenschap in grote getallen gehoor zal geven aan de oproep om zoveel mogelijk thuis te blijven. Het ligt in de aard van moslims om goed te doen en rekening met elkaar te houden.
In de Koran staat dan ook geschreven: “Als iemand een leven redt, is het alsof diegene de gehele mensheid heeft gered.” (5:32).
Ramadan mubarak!
